نیارش گستر ایران
ساختن دست یافتنی است!نیارش گستر ایران
ساختن دست یافتنی است!سونامی چیست؟ What is Tsunami
امواج کشندی یا آب‌تاز، آبلرزه یا سونامی ( Tsunami) یکی از بلایای طبیعی است. سونامی به لرزش شدید آب دریا گفته می‌شود که در پی زمین‌لرزه‌های زیر دریا پدید می‌آید. آبی که به لرزه درآمده به‌شکل موج‌های عظیم به کرانه‌ها رسیده و ویرانی به بار می‌آورَد. سونامی موقعی شروع می‌شود که حجم عظیمی از آب به سرعت مرتفع می‌شود. این حرکتِ سریع می‌تواند در نتیجهٔ یک زلزلهٔ زیرآبی رخ دهد یا بر اثر لغزیدن صخره، یا یک انفجار آتشفشانی یا هر حادثهٔ دیگری که انرژی زیادی دارد ایجاد شود.
واژه‌شناسی
بسیاری از سونامی‌ها در کرانه‌های ژاپن رخ می‌دهند و از این رو واژه Tsunami مربوط به این پدیده یعنی (سونامی) به انگلیسی و از آن راه به بسیاری زبان‌های دیگر نیز راه یافته است. غریاله واژهٔ فارسی بومی برای این پدیده در استان بوشهر است. و پدیدهٔ غریاله در کرانه‌های خلیج فارس دارای پیشینه است.
سونامی‌ها معمولاً پس از یک زمین‌لرزهٔ بزرگ (با حرکت رو به بالا)، فعالیت آتشفشانی زمین‌لغزه یا برخورد شهابسنگها پدید می‌آیند. پس از سونامی‌ها معمولاً گسلهای بزرگی در بستر دریاها پدید می‌آیند. سرعت موج‌های آبلرزه‌ای گاه به بیش از ۸۰۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد. سونامی سال ۱۷۸۸ لیسبون (پرتغال) با موجهایی به بلندی حدود ۱۸ متر به شهر هجوم برد و ساکنان آن شهر را در کام خود فروبرد. یکی از بزرگ‌ترین سونامی‌ها که در دسامبر سال ۲۰۰۴ میلادی در نزدیکی سوماترای اندونزی روی داد باعث ویرانی عظیم و کشته شدن پیرامون ۱۰۰٫۰۰۰ تن در جنوب آسیا شد.
در کتابهای تاریخ آمده که بندر بزرگ و پهناور سیراف در جنوب ایران تا سدهٔ چهارم هجری و عصر دیلمیان بندری آباد و پررونق بوده و ناگهان بر اثر زمین‌لرزه‌ای، قسمت بزرگی از شهر به زیر آب رفته که آثار آن هنوز هم مورد توجه باستان‌شناسان ایرانی و خارجی است. آیا غریاله سیراف را ویران کرد و به زیر آب برد پاسخ این سؤال را باید در پژوهش‌های آینده یافت.
A tsunami lit. 'harbour wave' pronounced [tsɯnami]) is a series of waves in a water body caused by the displacement of a large volume of water, generally in an ocean or a large lake. Earthquakes, volcanic eruptions and other underwater explosions (including detonations, landslides, glacier calvings, meteorite impacts and other disturbances) above or below water all have the potential to generate a tsunami. Unlike normal ocean waves, which are generated by wind, or tides, which are generated by the gravitational pull of the Moon and the Sun, a tsunami is generated by the displacement of water.
Tsunami waves do not resemble normal undersea currents or sea waves because their wavelength is far longer. Rather than appearing as a breaking wave, a tsunami may instead initially resemble a rapidly rising tide. For this reason, it is often referred to as a tidal wave, although this usage is not favoured by the scientific community because it might give the false impression of a causal relationship between tides and tsunamis. Tsunamis generally consist of a series of waves, with periods ranging from minutes to hours, arriving in a so-called "wave train". Wave heights of tens of metres can be generated by large events. Although the impact of tsunamis is limited to coastal areas, their destructive power can be enormous, and they can affect entire ocean basins. The 2004 Indian Ocean tsunami was among the deadliest natural disasters in human history, with at least 230,000 people killed or missing in 14 countries bordering the Indian Ocean.
سونامی - Tsunami
سونامی، موجهایی با طول بلند، امواج طولانی مدت دریا هستند که توسط حرکت ناگهانی حجم زیادی از آب تولید می‌شوند. در اقیانوس فاصله بین فاکتورهای اوج موج می‌تواند ۱۰۰ کیلومتر فراتر، و دوره‌های موج می‌تواند از پنج دقیقه تا یک ساعت متفاوت باشد. چنین سونامی، ۶۰۰–۸۰۰ کیلومتر در ساعت، بسته به عمق آب حرکت می‌کند. امواج بزرگ تولید شده توسط زلزله یا زمین لغزش زیر دریایی می‌تواند در نزدیکی مناطق ساحلی در عرض چند دقیقه تاخت و تاز کند. سونامی همچنین می‌تواند هزاران کیلومتر در سراسر اقیانوس حرکت کند و ساعت‌ها بعد از زلزله‌ای که آن را تولید کرده، سواحل دور را تخریب کند. در حالت عادی، زلزله فرورانش کمتر از قدر ۷٫۵ در مقیاس ریشتر سونامی ایجاد نمی‌کند، هر چند برخی از این موارد ثبت شده‌است. بیشتر سونامی‌های مخرب توسط زمین لرزه با بیشتر از بزرگی ۷٫۵ ریشتر ایجاد می‌شود.
