سونامی چیست؟ What is Tsunami

امواج کشندی یا آب‌تاز، آبلرزه یا سونامی ( Tsunami) یکی از بلایای طبیعی است. سونامی به لرزش شدید آب دریا گفته می‌شود که در پی زمین‌لرزه‌های زیر دریا پدید می‌آید. آبی که به لرزه درآمده به‌شکل موج‌های عظیم به کرانه‌ها رسیده و ویرانی به بار می‌آورَد. سونامی موقعی شروع می‌شود که حجم عظیمی از آب به‌ سرعت مرتفع می‌شود. این حرکتِ سریع می‌تواند در نتیجهٔ یک زلزلهٔ زیرآبی رخ دهد یا بر اثر لغزیدن صخره، یا یک انفجار آتشفشانی یا هر حادثهٔ دیگری که انرژی زیادی دارد ایجاد شود.

واژه‌شناسی

بسیاری از سونامی‌ها در کرانه‌های ژاپن رخ می‌دهند و از این رو واژه Tsunami مربوط به این پدیده یعنی (سونامی) به  انگلیسی  و از آن راه به بسیاری زبان‌های دیگر نیز راه یافته‌ است. غریاله واژهٔ فارسی بومی برای این پدیده در استان بوشهر است. و پدیدهٔ غریاله در کرانه‌های خلیج فارس دارای پیشینه است.

سونامی‌ها معمولاً پس از یک زمین‌لرزهٔ بزرگ (با حرکت رو به بالا)، فعالیت آتشفشانی زمین‌لغزه یا برخورد شهابسنگها پدید می‌آیند.  پس از سونامی‌ها معمولاً گسلهای بزرگی در بستر دریاها پدید می‌آیند. سرعت موج‌های آبلرزه‌ای گاه به بیش از ۸۰۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد. سونامی سال ۱۷۸۸ لیسبون (پرتغال) با موج‌هایی به بلندی حدود ۱۸ متر به شهر هجوم برد و ساکنان آن شهر را در کام خود فروبرد. یکی از بزرگ‌ترین سونامی‌ها که در دسامبر سال ۲۰۰۴ میلادی در نزدیکی سوماترای اندونزی روی داد باعث ویرانی عظیم و کشته شدن پیرامون ۱۰۰٫۰۰۰ تن در جنوب آسیا شد. 

در کتاب‌های تاریخ آمده که بندر بزرگ و پهناور سیراف در جنوب ایران تا سدهٔ چهارم هجری و عصر دیلمیان بندری آباد و پررونق بوده و ناگهان بر اثر زمین‌لرزه‌ای، قسمت بزرگی از شهر به زیر آب رفته که آثار آن هنوز هم مورد توجه باستان‌شناسان ایرانی و خارجی است. آیا غریاله سیراف را ویران کرد و به زیر آب برد پاسخ این سؤال را باید در پژوهش‌های آینده یافت.

A tsunami lit. 'harbour wave' pronounced [tsɯnami]) is a series of waves in a water body caused by the displacement of a large volume of water, generally in an ocean or a large lake. Earthquakes, volcanic eruptions and other underwater explosions (including detonations, landslides, glacier calvings, meteorite impacts and other disturbances) above or below water all have the potential to generate a tsunami. Unlike normal ocean waves, which are generated by wind, or tides, which are generated by the gravitational pull of the Moon and the Sun, a tsunami is generated by the displacement of water.

Tsunami waves do not resemble normal undersea currents or sea waves because their wavelength is far longer. Rather than appearing as a breaking wave, a tsunami may instead initially resemble a rapidly rising tide. For this reason, it is often referred to as a tidal wave, although this usage is not favoured by the scientific community because it might give the false impression of a causal relationship between tides and tsunamis. Tsunamis generally consist of a series of waves, with periods ranging from minutes to hours, arriving in a so-called "wave train". Wave heights of tens of metres can be generated by large events. Although the impact of tsunamis is limited to coastal areas, their destructive power can be enormous, and they can affect entire ocean basins. The 2004 Indian Ocean tsunami was among the deadliest natural disasters in human history, with at least 230,000 people killed or missing in 14 countries bordering the Indian Ocean.

نیارش گستر ایران - Niaresh Gostar IRAN

زمین‌لرزه ۱۹۶۰ والدیویا، شیلی- 1960 Valdivia earthquake

زمین‌لرزهٔ ۱۹۶۰ والدیویا یا زمین‌لرزهٔ عظیم شیلی در تاریخ ۲۲ مه ۱۹۶۰ میلادی، برابر با ‎۱ خرداد ۱۳۳۹، ساعت ۱۹:۱۱:۱۷ به زمان یوتی‌سی در شیلی، منطقه والدیویا رخ داد. این زمین‌لرزه قدرتمندترین زمین‌لرزهٔ ثبت شده در تاریخ است. ژرفای این زلزله ۳۵ کیلومتر و بزرگی آن ۹٫۶ در مقیاس Mw اعلام شده‌است. زمین‌لرزه به وقت محلی در روز یکشنبه، ساعت ۱۵ روی داده و منطقه زمانی آن یوتی‌سی -۴ بوده‌است (با لحاظ تغییر ساعت تابستانی).

The 1960 Valdivia earthquake (Spanish: Terremoto de Valdivia) or the Great Chilean earthquake (Gran terremoto de Chile) on 22 May 1960 is the most powerful earthquake ever recorded. Various studies have placed it at 9.4–9.6 on the moment magnitude scale. It occurred in the afternoon (19:11 GMT, 15:11 local time), and lasted approximately 10 minutes. The resulting tsunami affected southern Chile, Hawaii, Japan, the Philippines, eastern New Zealand, southeast Australia, and the Aleutian Islands.

The epicenter of this megathrust earthquake was near Lumaco, approximately 570 kilometres (350 mi) south of Santiago, with Valdivia being the most affected city. The tremor caused localised tsunamis that severely battered the Chilean coast, with waves up to 25 metres (82 ft). The main tsunami traveled across the Pacific Ocean and devastated Hilo, Hawaii. Waves as high as 10.7 metres (35 ft) were recorded 10,000 kilometres (6,200 mi) from the epicenter, and as far away as Japan and the Philippines.

The death toll and monetary losses arising from this widespread disaster are not certain. Various estimates of the total number of fatalities from the earthquake and tsunamis have been published, ranging between 1,000 and 7,000 killed. Different sources have estimated the monetary cost ranged from US$400 million to $800 million (or $3.46 billion to $6.91 billion today, adjusted for inflation).

نیارش گستر ایران  - Niaresh Gostar Iran

وحشتناک ترین زلزله های جهان تا به امروز! - THE MOST HORRIBLE EARTHQUAKES OF THE WORLD SO FAR

وحشتناک ترین زلزله های جهان تا به امروز!

شاخص ترین و مخرب ترین بلای طبیعی که در جهان از ازل تا به امروز بشریت و زمین را همراهی کرده و همیشه احتمال بروزش به اشکال و ابعاد بزرگ تر وجود دارد، زلزله است. زلزله همیشه با خسارات و هزینه های جانی و مالی همراه است که به خاطر وقوع ناگهانی آن، حتی فکر کردن به زلزله برای هر کسی نگرانی و اضطراب را به همراه می آورد. به خصوص که اگر در منطقه ی زلزله خیز هم زندگی کنید. در ادامه با نیارش گستر ایران همراه باشید تا به اتفاق هم وحشتناک ترین زلزله های جهان تا به امروز را با هم مرور کنیم. 

۱۰-زلزله رودبار، ایران ۷٫۴ ریشتر

زلزله ی رودبار در تاریخ ۲۱ ژوئن سال ۱۹۹۰ یا به عبارتی ۳۱ خردادماه سال ۱۳۶۹ در نزدیکی شهر رودبار به وقوع پیوست. ارتعاشات زلزله تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری از مرکز زمین‌لرزه موجب خسارات جانی و مالی فراوان گردید. اثر لرزش زلزله ی رودبار به مدت حدودا ۶۰ ثانیه احساس گردید. این زمین‌لرزه در یک منطقه پرتراکم از نظر جمعیت اتفاق افتاد، به طوری که علاوه بر روستاهای موجود در منطقه چندین شهر مهم کشور نیز تحت تأثیر آن قرار گرفتند. مرکز زلزله را کارشناسان حدود ۱۹ کیلومتری از سطح زمین اعلام کردند و علاوه بر حدود ۳۷ هزار نفر که بر اثر این رویداد جان خود را از دست دادند، بیش از ۲۰۰ هزار واحد مسکونی تخریب شد و خسارات عمده‌ای به تأسیسات و اماکن عمومی در استانهای گیلان و زنجان که متأثر از این زمین‌لرزه بودند، وارد آمد و حدود ۵۰۰ هزار نفر بی‌خانمان شدند.

The 1990 Manjil–Rudbar earthquake occurred on June 21 at 00:30:14 local time in northern Iran. The shock had a moment magnitude of 7.4 and a Mercalli Intensity of X (Extreme). Widespread damage occurred to the northwest of the capital city of Tehran, including the cities of Rudbar and Manjil.

۹- آسام، تبت ۸٫۶ ریشتر

این زمین لرزه داخلی در تاریخ ۱۵ آگوست سال ۱۹۵۰ در آسام، خسارت های گسترده ای به تمامی  ساختمان ها وارد کرد و  به دلیل پس لرزه های شدیدی که در ادامه ی زمین لرزه ی اصلی داشت، ۷۸۰ نفر از مردم در شرق تبت کشته شدند و روستاها و شهرهای بسیاری در مناطق آسام، چین، تبت و هندوستان آسیب های جدی و مخربی دیدند. ضمن اینکه نوسان ها و پس لرزه های  آن تا نروژ هم نیز پیش رفت. آمار کلی تعداد کشته شدگان این زلزله، احتمالا بیش از این اعداد و ارقام است اما به این خاطر که هرگز اثرات این خرابی ها و از دست رفتگان به صورت دقیقی بررسی نشد، اطلاعات کاملی در در حال حاضر در دست نیست. این زلزله به نام آسام معروف شده است اما با توجه به یافته های زمین شناسی و زلزله نگاری،  مرکز اصلی آن در تبت بوده است.

The 1950 Assam–Tibet earthquake, also known as the Assam earthquake, occurred on 15 August and had a moment magnitude of 8.6. The epicentre was located in the Mishmi Hills, known in Chinese as the Qilinggong Mountains, south of the Kangri Garpo and just east of the Himalayas in the North-East Frontier Agency part of Assam, India. This area, south of the McMahon Line and now known as Arunachal Pradesh, is today disputed between China and India.

۸- سوماترا، اندونزی 8.6 ریشتر

زلزله ی سوماترا در تاریخ 28 مارس سال 2005 به وقوع پیوست و تلفاتی برابر با ۱۳۱۳ نفر در اندونزی کشته داد و همچنین صدها نفر نیز با مصدومیت های گوناگون و فقدان های متعدد مواجه شدند. ضمن این که پس لرزه ها و ارتعاشات این سونامی تا سریلانکا نیز پیش رفت. اما مرکز زلزله در ۲۰۵ کیلومتری شمال غرب سیبولگا در سوماترا و در عمق ۳۰ کیلومتری این منطقه بود و باید بگوییم که این زلزله پایان کار فعالیت های گسل این منطقه نبود. زلزله باکسینگ که در دی ماه سال ۲۰۰۴ رخ داده، به لحاظ زمین شناختی ثابت کرد که این منطقه از نظر گسل های زلزله به شدت فعال است به نحوی که از ۱۵ زلزله بزرگ شناسایی شده در دنیا، سه مورد در این منطقه واقع شده است.

Sumatra, Indonesia 28 March 2005 (magnitude 8.6)

The epicentre was 205 km north-west of Sibolga, Sumatra, at a depth of 30 km. This region, also the site of the 2004 Boxing Day Tsunami, is particularly geologically active, with three of the 15 biggest known earthquakes having happened here.

۷- جزایر رت، آلاسکا ۸٫۷ ریشتر

زلزله ی جزایر رت در ۲۸ مارس سال ۲۰۰۵ به وقوع پیوست و بیشترین آسیب ناشی از این زلزله به وسیله سونامی که در پی آن به وقوع پیوست، وجود آمد. بر اساس گزارش ها ارتعاشات این زلزله موج هایی با ارتفاع بیش از ۱۰ متر در جزایر شمیا ایجاد کرد. این موج ها باعث جاری شدن سیل در جزیره آمچیتکا و در نتیجه میلیون ها دلار خسارت مالی به خانه ها شد. هیچ گزارشی از مرگ یا مصدومیت ساکنان این مناطق در هیچ زمانی منتشر نشد.

The 1965 Rat Islands earthquake occurred at 05:01 UTC, on 4 February. It had a magnitude of 8.7 and triggered a tsunami of over 10 m on Shemya Island, but caused very little damage.

۶- خلیج اکوادور ۸٫۸ ریشتر

این زلزله در تاریخ ۳۱ ژانویه ی ۱۹۰۶ در خلیج اکوادور به وقوع پیوست. سونامی حاصل از این زلزله بین ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر را در اکوادور و کلمبیا به کام مرگ و هلاکت کشاند و ضررهای بسیاری به این منطقه در آن سال ها وارد کرد. سونامی از شمال خلیج اکوادور تا سانفرانسیسکو در خلیج غربی آمریکا و از غرب تا هاوایی و ژاپن پیش رفت. تقریبا ۱۲ ساعت طول کشید تا این سونامی با عبور از اقیانوس آرام به هیلو در هاوایی برسد.

The 1906 Ecuador–Colombia earthquake occurred at 15:36 UTC on January 31, off the coast of Ecuador, near Esmeraldas. The earthquake had a moment magnitude of 8.8 and triggered a destructive tsunami that caused at least 500 casualties on the coast of Colombia. 

۵- بیوبیو، شیلی ۸٫۸ ریشتر

زلزله بیوبیو و در پیامد آن سونامی اش، در ۲۷ فوریه ی سال ۲۰۱۰ در شیلی به وقوع پیوست. این زلزله و سونامی اش حداقل ۵۲۱ نفر کشته برجای گذاشت و ۵۶ نفر ناپدید شدند و ۱۲ هزار نفر نیز در این میان آسیب دیدند و بیش از ۸۰۰ هزار نفر آواره شدند. در مجموع در سراسر شیلی بیش از یک میلیون و هشتصد هزار نفر تحت تاثیر این زلزله قرار گرفتند. ضمن آن که خسارت مالی این زلزله بیش از ۳۰ میلیارد دلار برآورد شده است. مرکز این زلزله در ۳۳۵ کیلومتری جنوب غربی سانتیاگو، پایتخت شیلی بود و در عمق ۳۵ کیلومتری زمین اتفاق افتاد. سونامی کوچکی که در پی این زلزله اقیانوس آرام را درنوردید، درسن دیگو که در ایالت کالیفرنیا واقع شده است، به کشتی های این خلیج آسیب رساند.

The 2010 Chile earthquake (Spanish: Terremoto del 27F) occurred off the coast of central Chile on Saturday, 27 February at 03:34 local time (06:34 UTC), having a magnitude of 8.8 on the moment magnitude scale, with intense shaking lasting for about three minutes. It was felt strongly in six Chilean regions (from Valparaíso in the north to Araucanía in the south), that together make up about 80 percent of the country's population. 

۴- سندای، ژاپن ۹ ریشتر

زلزله ی سندای تاریخ ۱۱ مارس سال ۲۰۱۱ در کشور ژاپن به وقوع پیوست. این زلزله در ادامه تبدیل به یک سونامی شد که خسارات مالی گسترده ای در جزایر هاوایی برای ساکنان این منطقه به وجود آورد. این سونامی باعث ایجاد موج هایی به ارتفاع ۹ متر در کائنا شد. تنها یک کشاورز محلی در این منطقه گزارش داد که ۶ گاوش در اثر این سونامی تلف شده اند اما هیچ گزارش دیگری مبنی بر مرگ افراد منتشر نشد.

The 2011 earthquake off the Pacific coast of Tōhoku, (Tōhoku-chihō Taiheiyō Oki Jishin) was a magnitude 9.0–9.1 (Mw) undersea megathrust earthquake off the coast of Japan that occurred at 14:46 JST (05:46 UTC) on Friday 11 March 2011, with the epicenter approximately 70 kilometers (43 mi) east of the Oshika Peninsula of Tōhoku and the hypocenter at an underwater depth of approximately 29 km (18 mi). The earthquake is often referred to in Japan as the Great East Japan Earthquake , Higashi nihon daishinsai) and is also known as the 2011 Tōhoku earthquake, the Great Sendai Earthquake, the Great Tōhoku Earthquake, and the 3.11 earthquake.

۳- سوماترا، اندونزی ۹٫۱ ریشتر

زلزله سوماترا در تاریخ ۲۶ دسامبر سال ۲۰۰۴ در کشور اندونزی اتفاق افتاد. این زلزله نه تنها از نظر خسارات جانی و مالی، بلکه از نظر روحی و روانی نیز تاثیرات مخربی گذاشت. عمق این فاجعه زمانی مشخص شد که روز بعد از کریسمس یا همان باکسینگ دی، روزی که مردم کادوهای کریسمس خود را بسته بندی می کنند،  با این سونامی یک زمان شد، و به همین خاطر اثر روانی این زلزله بسیار زیاد بود. در مجموع ۲۲۷۹۰۰ نفر در این سونامی جان خود را از دست دادند و یا ناپدید شدند که البته فرض بر این قرار گرفت که آن ها مرده اند. ضمن این که در ۱۴ کشور جنوب آسیا و شرق آفریقا بیش از ۱۷ میلیون نفر از مردم ساکن در این مناطق نیز آواره شدند. مرکز این زلزله ی بزرگ در ۲۵۰ کیلومتری جنوب شرق باندآسه اندونزی در عمق ۳۰ کیلومتری بوده است. چند روز بعد در ۲۸ دسامبر آتشفشانی نزدیکی باراتنگ،در جزایر آندامار فعال شد که به نظر می رسد با زلزله ارتباط داشته است!

On December 26, 2004, an earthquake with an estimated magnitude of 9.1 struck the coast of Sumatra, Indonesia. National Centers for Environmental Information Statistics: 227,898 people were killed or listed as missing and presumed dead. Material losses in the Indian Ocean region were $10 billion.

۲- پرنس ویلیام ساوند، آلاسکا ۹٫۲ ریشتر

این زلزله در تاریخ ۲۸ مارس سال ۱۹۶۴ در آلاسکا به وقوع پیوست. در مقایسه با زلزله ای که در شیلی آمد، این زلزله خسارات کمتری برای آلاسکا به بار آورد. با این حال سونامی حاصل از این زلزله،  زندگی ۱۲۸ نفر را گرفت و در مجموع ۳۱۱ میلیون دلار در آن سال خسارت وارد کرد. این زلزله بیشتر در آلاسکا و همچنین بخش هایی از کانادا نیز احساس شد ضمنا این سونامی تا منطقه ی هاوایی را تحت تاثیر قرار داد. بیشترین آسیب هم متوجه شهر آنکوریج در ۱۲۰ کیلومتری شمال غرب مرکز زلزله وارد شد.برخی از گزارش ها حاکی از آن است که تکان های ناشی از این زلزله مهیب ۳ دقیقه طول کشیده که در نوع خود زمان بی نهایت ترسناکی را برای اهالی ساکن در این منطقه به وجود آورده است.

The 1964 Alaskan earthquake, also known as the Great Alaskan earthquake and Good Friday earthquake, occurred at 5:36 PM AKST on Good Friday, March 27. Across south-central Alaska, ground fissures, collapsing structures, and tsunamis resulting from the earthquake caused about 131 deaths.

Lasting four minutes and thirty-eight seconds, the magnitude 9.2 megathrust earthquake remains the most powerful earthquake recorded in North American history, and the second most powerful earthquake recorded in world history. 

۱- والدیویا، شیلی ۹٫۵ ریشتر

زلزله ی والدیویا در تاریخ ۲۲ مه سال ۱۹۶۰ در شیلی اتفاق افتاد و تا به این جا از بزرگ ترین زلزله های جهان بوده است. این زلزله، ۱۶۵۵ نفر را کشت و به ۳ هزار نفر آسیب جانی وارد کرد و ۲ میلیون نفر را آواره کرد. این زلزله ۵۵۰ میلیون دلار خسارت به شیلی وارد کرد، ضمن این که سونامی باعث  مرگ و میر بسیاری شد و تا هاوایی، ژاپن و فیلیپین را دچار خسارات جانی و مالی کرد. منطقه ی گسست زلزله بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر طول داشت. ۲ روز بعد از زلزله ابتدایی، آتشفشان پویهوئه فعال شد و تا چند هفته دود و خاکستر در جوی به اندازه ۶کیلومتر منتشر می کرد.

Chile has been repeatedly hit with extremely large earthquakes.  April 1st’s, 8.2 and 2010’s 8.5 immediately come to mind.  However, in 1960 Chile was hit with the largest, most power earthquake ever recorded, a 9.5.  This quake killed nearly 6,000 people and  sent Tsunami waves that affected. southern Chile, Hawaii, Japan, the Philippines, eastern New Zealand, southeast Australia, and the Aleutian Islands.